بررسی تطبیقی صفات الهی در نهج البلاغه و تحمیدیه های ادب فارسی

در کنار وجوه گوناگون مضمونی و اسلوبی نهج­البلاغه، تحمیدیه­های آن از آثار ارزشمند و تأثیرگذار ادبیات دینی و تعلیمی به شمار می­آید. امام علی­(ع) در این آغازیه­ها مفاهیم فکری برجسته­ای را بیان نموده است که همواره مطمح نظر ادیبان، خطیبان و اندیشمندان بوده است. چنین رویکردی، مورد اهتمام شاعران کهن ادب فارسی، به ویژه شاعران معنوی­گرا، نیز قرار گرفته و اینان نیز جلوه­های معروف و ماندگاری را برای این ادبیات به ارمغان آورده­اند. ازاین رو، این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با گزینش 15 مضمون برجسته ی این تحمیدیه­ها در نهج­البلاغه و شعر کهن فارسی-که به گواه یافته­های این جستار شباهت­ زیادی میان آنها وجود دارد- به بررسی و تحلیل تطبیقی آنها پرداخته است. افزون بر این، یافته های این جستار، بیانگر این است که در میان صفات گوناگون الهی، مفهوم توحید و سپس برشمردن دیگر اسماء و صفات پروردگار، شاخص ترین مضمون مشترک در تحمیدیه های نهج البلاغه و شعر فارسی است. دیگر مضمون ها نیز در یک چرخۀ معنایی، بر گرداگرد این محور اساسی (توحید) در حرکت و پیوند هستند.